ABCOUDE - Er is momenteel veel te doen om het pensioen in eigen beheer. Met Prinsjesdag is een voorstel ingediend voor de uitfasering van het pensioen in eigen beheer. De redactie legt uit waarom dit nodig was en legt uit hoe de nieuwe regels werken, met handige rekenvoorbeelden.

• Het probleem: de dividendklem
• Pensioen in eigen beheer afkopen
• Pensioen in eigen beheer omzetten in een oudedagsverplichting
• Toestemming van de partner
• Pensioen in eigen beheer voortzetten

Zie ook: Prinsjesdag 2016, maatregelen voor ondernemers (deel 1)
Zie ook: Belastingkorting bij afkopen van Pensioen in Eigen Beheer

Huidige regels
Een DGA valt momenteel niet onder de (beschermende) werking van de Pensioenwet. Om deze reden kon de DGA zijn pensioen onderbrengen in zijn eigen bv in plaats van bij een toegestane pensioenverzekeraar. Wel gelden aanvullende regels voor de pensioenopbouw in eigen beheer. Zo mag je bijvoorbeeld niet meer opbouwen dan dat in collectieve regelingen gangbaar is, mag je werknemersbijdrage niet meer bedragen dan 50 procent, geldt een hogere franchise en zijn bepaalde loonbestanddelen uitgezonderd voor pensioenopbouw.

Het probleem: de dividendklem
Het huidige probleem met het pensioen in eigen beheer is het verschil tussen de commerciële en fiscale waardering van het pensioen op de balans. Fiscaal reken je met een rente van 4 procent (voorgeschreven door de wet). De laatste jaren is dit echter een stuk hoger dan de marktrente waardoor een verschil in waardering ontstaat. In veel gevallen is de commerciële waarde van het pensioen een stuk hoger dan de fiscale waarde. Zo kan het voorkomen dat je een grote reserve hebt, maar toch geen dividend mag uitkeren omdat je pensioen commercieel veel meer waard is. Wettelijk mag je geen dividend uitkeren als dit de continuïteit van je onderneming in gevaar brengt, dus vaak zit je als DGA met een zogenoemde dividendklem. We zullen dit illustreren aan de hand van een voorbeeld.

Voorbeeld
Stel je fiscale pensioenverplichting is €500.000 en je hebt algemene reserves van €650.000. Dan zou je €150.000 kunnen uitkeren. Voor de dividendtest wordt echter gekeken naar de commerciële waarde van het pensioen. Stel dat deze commerciële waarde €800.000 is, de algemene reserves van €650.000 zijn dan geheel nodig voor het dekken van deze pensioenverplichting, waardoor een dividenduitkering alsnog niet mogelijk is.

Uitfasering van het pensioen in eigen beheer
Al op 15 maart, en opnieuw op 1 juli 2016, kondigde de Staatssecretaris van Financiën de uitfasering van het pensioen in eigen beheer aan door middel van een brief aan de Tweede Kamer. Dit wetsvoorstel is inmiddels ingediend door het Kabinet bij de Tweede Kamer en behoort op 1 januari 2017 in te gaan. Het wetsvoorstel uitfasering pensioen in eigen beheer bevat een aantal opties voor de huidige pensioenregelingen in eigen beheer. De verschillende mogelijkheden zijn geïllustreerd in het onderstaande figuur.



Pensioen in eigen beheer afstempelen
Vanaf 1 januari 2017 kun je ervoor kiezen je pensioen af te stempelen. Dit houdt in dat je de commerciële waarde afstempelt naar de fiscale (lagere) waarde. Er zal dan geen waarderingsverschil meer zijn waardoor de dividendklem geen probleem meer vormt.

Pensioen in eigen beheer afkopen
Na de afstempeling kan je ervoor kiezen de pensioenaanspraak af te kopen. Na afkoop heb je in privé beschikking over de aanspraak. Bij afkoop heb je normaal te maken met een progressief tarief tot 52 procent en daar bovenop nog een revisierente van 20 procent, waardoor maar liefst tot 72 procent van je pensioenaanspraak aan belasting moet worden betaald. Vanaf 2017 zal een korting gelden op de loonbelasting, voor 2017 bedraagt deze korting 34,5 procent, voor 2018 25 procent en in 2019 19,5 procent. Hierna vervalt de korting. Bovendien is in deze jaren geen revisierente verschuldigd. De korting geldt over de fiscale waarde (na afstempeling) op de balans per 31 december 2015. Deze datum is gekozen om anticipatiemogelijkheden te voorkomen. Over het deel dat je in 2016 nog hebt opgebouwd geldt de korting niet, maar je hoeft hier geen revisierente over te betalen. Wel moet je er rekening mee houden dat je geen uitstel van de belasting kunt krijgen, je moet dus direct kunnen betalen. We zullen laten zien hoe dit uitwerkt.

Voorbeeld
De fiscale waarde van je pensioen in eigen beheer was op 31 december 2015 €300.000. In 2016 heb je nog €30.000 gedoteerd waardoor de pensioenverplichting op 31 december 2016 €330.000 is. Als je besluit de pensioenverplichting af te kopen in 2017 moet je aan belasting betalen:

Fiscale waarde 31-12-15	€300.000
Korting 34,5 procent	€103.500
	€196.500
Dotering 2016	€30.000
	€226.500
Belasting 52 procent	€117.780

Dit is slechts 36 procent van de pensioenverplichting. Je houdt na belasting nog €212.220 van de pensioenregeling over. Hiermee kun je doen wat je wilt. NB: ervan uitgaande dat de gehele afkoop in de vierde schijf valt.

Pensioen in eigen beheer omzetten in een oudedagsverplichting
Als je niet wilt afkopen, kun je er ook voor kiezen de pensioenaanspraak om te zetten in een oudedagsverplichting. In deze oudedagsverplichting breng je de fiscale waarde (na afstempeling) van je pensioen in. Bij het bereiken van je pensioengerechtigde leeftijd wordt de verplichting in 20 jaar lineair uitgekeerd. Je mag niet meer doteren aan de oudedagsverplichting, deze verplichting wordt slechts jaarlijks opgerend met het u-rendement. Wel los je met omzetting het dividendprobleem op. Bij deze variant hoef je nog geen belasting te betalen op het moment van omzetting. Belastingheffing vindt pas plaats op het moment dat je de uitkeringen krijgt. Ook deze variant leggen we uit aan de hand van een voorbeeld.

Voorbeeld
Je besluit de pensioenvoorziening van €330.000 niet af te kopen maar om te zetten in een oudedagsverplichting. Vanaf je pensioengerechtigde leeftijd krijg je per jaar: Jaar 1 €330.000 / 20 jaar = €16.500, hier betaal je €8.580 belasting over Jaar 2 €330.000 - €16.500 x 1,01 / 19 jaar = €16.665, hier betaal je €8.666 belasting over. Etc. NB: ervan uitgaande dat de gehele uitkering in de vierde schijf valt. Er wordt gerekend met een u- rendement van 1 procent per jaar.

Toestemming van de partner
Voor het afkopen dan wel omzetten van je pensioenaanspraak is een handtekening vereist van je pensioenpartners. Je moet dus al je (ex-)partners langs om een handtekening te vragen. De fiscus ontwikkelt momenteel een standaardformulier waarmee je (ex-)partner zijn of haar toestemming kan geven.

Compensatie voor de partner
Omdat je partner ook een deel van zijn of haar pensioenaanspraak prijsgeeft, moet deze mogelijk gecompenseerd worden. Doe je dit niet dan kan er sprake zijn van een belaste schenking. Heb je een (ex-)partner en denk je erover na om je pensioen af te kopen of om te zetten, dan is het verstandig hierover advies in te winnen.

Pensioen in eigen beheer voortzetten
Wil of kan je niet afkopen of omzetten, bijvoorbeeld omdat je partner zijn of haar handtekening niet wil zetten, dan moet je ervoor zorgen dat je de pensioenaanspraak per 1 januari 2017 premievrij maakt. Hiervoor is een AVA-besluit nodig. De huidige pensioenaanspraak (met fiscaal- commercieel verschil) blijft dan ongewijzigd bestaan en zal regulier gaan uitkeren vanaf het moment dat je de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. De bestaande dividendklem blijft dan bestaan. Let er ook goed op dat je niet meer doteert, doe je dit wel, dan heb je een onzuivere pensioenaanspraak en wordt deze geacht te zijn afgekocht. Een reguliere afkoop van pensioen wordt belast tegen het progressieve tarief van maximaal 52 procent, verhoogd met een revisierente van 20 procent. Dit kan vervelend uitpakken, zoals ook onderstaand voorbeeld laat zien.

Voorbeeld
Stel dat de pensioenverplichting van €330.000 onzuiver is, bijvoorbeeld omdat je nog gedoteerd hebt. Dan ziet de belastingheffing over de afkoop er als volgt uit:

Fiscale waarde 31-12-15	€300.000
Revisierente 20 procent	€66.000
Belasting 52 procent	€171.600
Totaal te betalen	€237.600
Over	€92.400

Je houdt dus maar liefst €119.820 minder over dan bij een gefaseerde afkoop! NB: ervan uitgaande dat de gehele afkoop in de vierde schijf valt.

Aanbeveling
Het is afhankelijk van de specifieke situatie of omzetting dan wel afkoop voordelig is. Denk dus altijd goed na over de consequenties voor jouw situatie en vraag eventueel om advies. Denk er bijvoorbeeld over na of je na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd nog genoeg inkomen hebt in box 1 om je hypotheekrente af te trekken. Heb je dit niet dan kan het slim zijn je pensioen om te laten zetten in een oudedagsverplichting. Heb je echter een zeer kleine pensioenaanspraak, ben je van plan je onderneming op korte termijn te stoppen of bereik je bijna de pensioengerechtigde leeftijd dan kan afkoop juist voordeliger zijn.

Nina Rombouts | fiscaal medewerker BC.nl