DEN HAAG - Resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. Deze tegeltjeswijsheid is in het prille 2009 actueler dan ooit. Het chorus van tegenstrijdige voorspellingen door talloze experts en opinieleiders bewijst vooral dat niemand echt weet welke impact de kredietcrisis zal hebben op de internationale en Nederlandse economie.

Wordt het een echte recessie? Of nog erger, een oprechte depressie a la jaren dertig van de vorige eeuw?, is het allemaal redelijk standaard (de varkenscyclus) of staan we voor een echte wende? Of… valt het allemaal reuze mee en zien we eind 2009 alweer een voorzichtig herstel? Als al die experts en opinieleiders het vandaag zo goed weten, waarom zagen ze de kredietcrisis een jaar geleden dan niet aankomen?

Omdat, alle voorspellingen ten spijt, blijkbaar niemand het echt weet. Dat kan ook bijna niet, want de huidige wereldeconomie heeft nog nooit eerder met een soortgelijke kredietcrisis te maken gehad. Ontstaan als de zogenaamde sub-prime hypotheekcrisis in de Verenigde Staten, heeft de kredietcrisis de mondiale financiële wereld als een virus geïnfecteerd en ten gevolge daarvan nu al een groot aantal bedrijven en instanties naar de rand van de afgrond gebracht, en een aantal er reeds overheen. Toezichthouders en gezaghebbende financiële instellingen stonden erbij en keken ernaar. Overheden moeten redder in nood spelen en doen dat naar vermogen, maar kunnen slechts de schade beperken.

/> Voorspellen heeft in deze tijd weinig waarde. Maar wat dan wel? Wat is wijsheid in deze onzekere tijden? Het antwoord op die vraag ligt wat mij betreft dicht bij de kern van de kredietcrisis: vertrouwen. Of beter gezegd, het herstellen van het vertrouwen. De kredietcrisis is ontstaan op een golf van financiële producten die zo onzeker en ingewikkeld waren dat financiële instellingen op een gegeven moment de waarde ervan niet meer konden inschatten. Dat leidde onder andere tot afboekingen en tenslotte tot een totaal gebrek aan vertrouwen van grote financiële instellingen in elkaars balansen, waardoor de kredietstroom langzaam tot stilstand kwam. Het ging er dus niet zozeer om of financiële instellingen goed of slecht presteerden, maar of die instellingen elkaar nog wel genoeg vertrouwden om elkaar, laat staan hun gewaardeerde cliënten, geld te lenen. Het dichtslibben van de mondiale kredietstroom deed het gebrek-aan-vertrouwen- virus overslaan naar het gehele bedrijfsleven, uiteindelijk ook naar de eindgebruiker en daarmee is de malaise compleet.

Het herstel van vertrouwen is noodzakelijk en dus de logische eerste stap. Financiële instellingen hebben hiervoor zelf de sleutel in handen. Het gebrek aan vertrouwen is tenslotte direct gerelateerd aan de vraag in hoeverre ze nog van die “giftige, ingewikkelde financiële producten op hun balans hebben staan, en zo ja, welke waarde daaraan gegeven moet worden. Het “kredietvirus moet gelokaliseerd en verwijderd worden. Transparantie hierover, hoe pijnlijk ook, is een belangrijke voorwaarde op de lange weg naar een hersteld vertrouwen.

Vertrouwen is ook niet gebaat bij allerlei tegenstrijdige voorspellingen van gezaghebbende overheden, toezichthouders, en materiedeskundige instellingen en instituten. In onzekere tijden zoeken mensen vanzelfsprekend houvast en steun bij hun overheid en andere gezaghebbende, vertrouwde personen en instanties. Dan is het niet goed als consumenten en ondernemers de ene dag horen dat “het wel mee zal vallen en de volgende dag vernemen “dat het erger wordt dan eerder gedacht. Het is dus van groot belang dat alle instanties in Nederland die met gezag over de staat van de economie kunnen spreken dat zo veel mogelijk met één mond doen. Coördineer belangrijke communicatiemomenten met elkaar. Niet uit de heup schieten. En focus zoveel mogelijk op de feiten, zonder er een “wedstrijdje toekomst voorspellen van te maken. Daar is deze crisis te ingrijpend voor.

Ook overreageren van en overregulering door de overheid en toezichthouders lijkt me op dit moment niet verstandig. Natuurlijk moeten we leren van het verleden, en zal bijvoorbeeld het toezicht anders geregeld moeten gaan worden. Maar haastige spoed is zelden goed. Op lange termijn zijn we veel meer gebaat bij goed doordachte aanpassingen gebaseerd op rationeel en breed gedragen historisch besef, dan bij snelle ingrepen gebaseerd op emotionele korte termijn belangen.

Hoe je het ook wendt of keert, 2009 wordt het jaar waarin de ondernemers van Nederland – van groot tot klein – de klappen van deze crisis op onze economie, en breder op onze samenleving zullen gaan opvangen. Hoe onze ondernemers dat gaan doen zal van grote invloed zijn op het uiteindelijke herstel. Want één ding is zeker: overheden hebben een beperkte invloed op de economie, zowel in goede als in slechte tijden. Uiteindelijk zullen het ook deze keer weer de ondernemers van Nederland zijn die onze economie uit het slop gaan trekken. Mede daarom wens ik ze niet alleen een heel voorspoedig en creatief nieuw jaar, maar ook veel kracht en wijsheid toe met hun ondernemen in 2009!

Geschreven door: Frans van Steenis, Algemeen Directeur Kamer van Koophandel Nederland